تربيت :

تعريف : فعاليت مستمر عالمانه و حكيمانه جهت كمك به رشد استعدادهاست

ويژگي هاي تعريف و لوازم تربيت

 1- انسان شناسي – شناخت استعدادها و  مراحل رشد انسان

ملاک انسانيت از حيث زيست شناسي بدن سالم است.

ملاک برتري در اينجا بدن سالم تر است.

بحث در اين است که راز برتري و پستي انسان در چيست.

اين بحث مربوط به مکاتب الهي تنها نيست.

- در علوم انساني سخن از انسان کامل و ناقص است - ملاک اين کمال و نقص چيست؟ نظراتي وجود دارد: 1- ملاک انسانيت علم و آگاهي است بنابراين کلاس پنجمي از کلاس سومي کاملتراست و انسانتر

2- خلق و خوي - ممکن است عالمي باشد با خوي حيواني يا برعکس.

ابعاد وجودي انسان عبارتند از حيطه شناختي - عاطفي - رواني حركتي

مراحل حيطه شناختي :

1-  دانش - بازشناسي مطالب - ارتباط با حافظه دارد -

 نمونه هاي رفتاري - تعريف مي كند - تكرار مي كند - بيان مي كند.

2- درك - توانايي فهميدن مطلب و تبيين آن با جملات خود ساخته –

 نمونه هاي رفتاري : ترجمه - تخمين - توضيح - تلخيص - تبطيق.

3- كاربرد روشها،قوانين:دستورالعمل ها را درموقعيت هاي جديد به كار مي بندد.  نمونه هاي رفتاري - حل كردن - نمايش دادن - اصلاح كردن - توليد كردن.

تجزيه و تحليل:نمونه هاي رفتاري از نظرخود دفاع ميكند  نتيجه گيري مي كند.

5- تركيب: بوجود آوردن يك كل تازه :

نمونه هاي رفتاري - ابداع - طراحي - ارائه راه حل - پيش بيني

6- ارز يابي: معرف رشد نهايي رفتارهاي شناختي و پل ارتباطي با حيطه عاطفي است.ارزيابي براساس ملاك هاي دروني شخصي  و ملاك هاي بيروني و پديده ها است. نمونه هاي رفتاري :تصميم گيري - قضاوت - داوري – انتخاب و مقايسه.

تعريف تربيت

تربيت عبارت است از فعاليتي منظم و مستمر در جهت کمک به رشد جسماني شناختي عاطفي اخلاقي و اجتماعي (و به طور کلي پرورش و شکوفايي استعدادهاي متربي به گونه اي که نتيجه آن در شخصيت مربي به ويژه در رفتارهاي او ظاهر خواهد شد.

ويژگي هاي تعريف تربیت: 1- فعاليتي است منظم و مستمر بنابراين يک برنامه و طرح دقيق براساس شناخت انسان و شناخت اهداف  است

فعاليت و تلاش لازمه امور تربيتي است مانند تلاش پيامبر براي ايجاد تحول در جامعه عربستان و تربيت امتي سرآمد امتها

براي تلاش، انگيزه بايد بالا باشد اگر انگيز الهي نباشد انسان به نتيجه نمي رسد.

لازمه ي تلاش و فعاليت، استقامت و پايداري است

پيامبر با مردم چه کرد. مردم با پيامبر چه کردند.

2- تربيت تمام وجود انسان را پوشش مي  دهد.

تمام  ابعداد وجودي انسان به هم وابسته اند که رشد يکي بدون ديگري امکان نخواهد داشت. لذا شناخت ابعاد وجودي انسان لازم است.

3- تربيت يک جريان دروني و بيروني است.

يعني عوامل بيروني در رشد انسان به عوامل دروني کمک مي کنند.

تربيت فرايندي ديگرسازي است بر خلاف اخلاق که فرايند خودسازي است. پرروش اخلاقي يک بعد از ابعاد تربيت است.

 نقش مربي نقش کمکي است مربي سوق دهنده و ايجاد کننده انگيزه است

4- تربيت بايد مستمر باشد لازمه استمرار:  1- وجود مربي است : زمين هيچگاه از حجت خالي نيست. 2- اهداف بلند.

فعاليت هاي  تربيتي بايد نظامند باشد .يعني داراي روش ، برنامه ،هدف باشد

نظام تربيتي:نظام به معني مجموعه عناصري است که روابط معين بين آنها برقرار است. هر نظامي سه بخش دارد:. 1- عناصر (محتوا) . 2- نوع روابط ميان اجزاء

3- نتيجه و بازده محصول نظام.

فرق  تعليم و تربيت: 1- تعليم مربوط به يک بعد است تربيت مربوط به همه ابعاد

2- تعليم رسمي در مکان خاص و به وسيله معلم است ولي در تربيت همه چيز نقش دارد و غير رسمي است. 3- عوامل محيطي در تربيت نقش دارند.

4- عناصر نظام تربيتي عبارتند از: مباني - اهداف - اصول و روشها

5- هدف کلي در تعليم انتقال معلومات است ولي در تربيت پرورش استعدادهاست.   4 - تربيت زمان بر است.

تهذيب نفس : تهذيب اوجب واجبات، ضروري دين و  واجب تر از نماز است .

منشأ قبولي اعمال قبولي نماز و منشأ قبولي نماز تهذيب نفس است. نماز شستشوي گناه است تا کم کم گناه ، صفت رذيله نشود.

نماز مانند چشمه آب است

 انسان داراي رذيله سر بزنگاه مشخص مي شود.

ابي و استکبر و کان من الکافرين يا ابليس ما منعک ان لا تسجد ما خلقت بيدي استکبرت:  کان: صار – گرديد – کافر شد

کان – کان: يود  - کافر بود

با اين حساب روي ما الان هيچ حسابي نيست چه بسا عاملي بيايد صفات بروز کند.

***

سلمان در مورد زبير فرمود: کان اشدنا بصيره علي نصرته

حضرت زهرا (س): علي جان اگر نمي تواني به وصيتم عمل کني به زبير بگويم.

به روايتي ائمه کفر 5 نفر بودند يکي از آنها زبير بود.

روزي زبير به علي لبخندزد پيامبر فرمود: روزي بيايد که به علي شمشير مي زني. (يعني تا آن روز فرصت هست رذايل را بکن)

تربيت عامل تهذيب است و مقدمات تربيت آسان کردن تهذيب است.

چهار عامل تأثير گذار در انسان  عبارتند از

1- وراثت 2- محيط 3- غذا 4- تربيت.  تربيت مافوق همه آنهاست.

خلقت الاشياء لاجلک و خلقتک لاجلي.

دستورات خداي متعال براي ايجاد زمينه و آسان شدن تهذيب است .

برتري تربيت بر همه عوامل:بعثت لاتم مکارم الاخلاق عمر بن عبد العزيز زاهد بود. يکي از فرماندهان خود رابه خوردن آشي موعظه کرد. لعن علي (ع) را بر طرح نقشه اي برداشت چون در کودکي استاد او شيعه بود.

روزي جلو استاد لعن کرد. استاد درس نگفت و در حقانيت علي (ع) سخن ها گفت و او را آگاه کرد. لکنت زبان پدر در لعن علي (ع)  عمر را به حقيقت رساند. پدر گفت اگر مردم مي دانستند آنچه را من از علي مي دانم کسي دنبال معاويه نمي رفت عمر با خود عهد کرد اگر به خلافت رسد اين لکه ننگ را بردارد.

يهودي و خواستگاري از دختر مسلمان و ادعا کرد که پيامبر به يهودي زن داد. اگر علي يهودي نيست و مسلمان است چرا او را لعن مي کنيد. عمر گفت جواب او را بدهيد.

 وراثت بني اميه ،لقمه سفره معاويه،محيط محيط شام و لعن علي (ع) – تربيت بر همه آنها فائق شد. پسر ابوبکر - پسر يزيد - پسر حجاج - پسر هارون الرشيد – الخ.

اگر تربيت درست نباشد وراثت محيط غذا کاري از پيش نمي برد. آموزش مستقيم ديني بدون تربيت ديني مانع دينداري است.

زمينه هاي موجود در تربيت پذيري فرزند :

1- حس دين طلبي

1) در دستگاه تنفسي انسان كلمه لا اله الا الله و محمد رسول الله  نقش بسته

2- در شبكه هاي مغز كودك : پيامبر فرمود: مامن مولود يولد الا في شبابيك رأسه مكتوب خمس آيات من سوره التغابن روح البيان جلد 10 صفحه 24.

3- فطرت دست نخورده ي خدا جويي

4- خداپرستي تكويني : يسبح للله ما في السموات و ما في الارض

نكته هاي تربيتي آيات  ذيل

1- يا ايها الذين آمنوا ان من ازواجكم و اولادكم عدواً لكم فاحذروهم و ان تعفوا و تصفحوا و تغفروا فان الله غفور رحيم.

2- انما اموالكم و اولادكم فتنه و الله عنده اجر عظيم.

3- فاتقوا الله ما استطعتم و اسمعوا و اطيعوا و انفقوا خيراً لانفسكم و من يوق شح نفسه فاولئك هم المفلحون.

4- ان تقرضوا الله قرضا حسنا يضاعفه لكم و يغفرلكم و الله شكور حليم.

5- عالم الغيب و الشهاده العزيز الحكيم.

1- اگر تربيت نكنيد دشمن شما خواهند بود.

2- سه راه براي تربيت: 1- عفو : بخشيدن و مجازات نكردن

2- صفح: پرهيز از هر گونه سرزنش و تحقير

3- غفران: پوشاندن گناه - عيب پوشي - ترتيب اثر ندادن.

در تربيت خراب نكن تا اصلاح بماند

يك نفس سالم به آنچه كه در درون خود است اگر مراجعه كند اصلاح مي شود.

تربيت عبادي - اساسي ترين قدم براي اصلاح و تربيت فرزند است.

** تربيت قبل از تولد

موارد قابل توجه در تربيت قبل از تولد

1- انتخاب معيارهاي صحيح در ازدواج

2- رعايت زمان انعقاد نطفه رعايت 9 ماه حمل

3- ايام رضاع.  4- 7 سال اول

5- 7 سال دوم.  7 سال سوم

شيخ انصاري بالاي منبر بود جواني عرب از او سوال کرد حکم مسخ شده را شيخ فرمود مسخ در امت پيامبر نيست ولي قاعده مي گويد اگر مسخ شوهر از جماد بود زن عده وفات نگه دارد اگر مسخ از نوع حيوان بود زن عده طلاق نگه دارد . آن جوان سه مرتبه فرمود: انت المجتهد بعد متوجه شد آن شخص امام زمان (ع) بود. سلطان وقت در حرم علي (ع) از مادر شيخ پرسيد چه کردي فرزندت شيخ انصاري شد گفت بي وضو شيرش ندادم هنگام شير دادنش قرآن مي خواندم.

لذا زمينه تهذيب نفس در او ايجاد شده بود.

***

سوزني که به انار خود چاقوي در مشک شد.

***

غذا: لقمه حرام اثر وضعي و تکليفي دارد چه بداني چه نداني.

***

محيط: شخصي از دنيا مي رود ولي آلوده است  به او مي گويند فيم کنتم مي گويد کنا مستضعفين في الارض الله واسعه فتهاجر فيها.

زن حامله بايد از نظر معنوي و تقيد به شدت رعايت كند

تربيت قبل از تولد : تربيت، ضروري حيات براي همه ي موجودات است دقت در نوع بذر و زمين - دقت در زمان كشت - دقت در نوع تغذيه و زمان تغذيه - مبارزه با آفات نوعي تربيت است.

بذر وجود انسان در زمين رحم مادر

نوع بذر - مولد مال حرام نباشد - بذر براي رشد خود از تمام مواد زمين استفاده مي كند به گونه اي كه بعد از برداشت محصول زمين بايد استراحت كند. آيش بندي

مواد و انرژي وجود مادي از مال حرام نباشد.

مال و ثروت چون آهن است. در دست ابن ملجم - علي (ع) را شهيد مي كند. اما در دست علي (ع) ضربه علي يوم الخندق افضل من عباده الثقلين است.

با توجه به تأثير وراثت در فرزند - اصول معنوي در خانواده بايد حاكم باشد. اين اصول عبارتند از

1- عقل،‌قدرت برتر وجود انسان بايد باشد. : شهوت راني - آزادي غرايز - همنشيني با اهل بدعت و معصيت - بي توجهي به واقعيات - عقل را ضعيف مي كند. جواب اهل جهنم به ملائكه عذاب اين است: لو كنا نسمع او نعقل ما كنا في اصحاب السعير.

از امام صادق (ع) سوال شد عقل چيست؟ فرمود: ما عبد به الرحمان و اكتسب به الجنان

علي (ع) : همة العقل ترك الذنوب و اصلاح العيوب

لولم ينه الله سبحانه عن محارمه لوجب ان يجتنبها العاقل

علي (ع) فرمود: العاقل من غلب هواه و لم يبع آخرته بدنياه و العاقل من عصي هواه في طاعة ربه.

العاقل من يملك نفسه اذا غضب و اذا رغب و اذا رهب

 شيمه العقلاء قله الشهوه

و اخلاق عاقلانه: قله الغفله

پيامبر فرمود:‌انما يدرك الخير كله بالعقل و لا دين لمن لا عقل له

2- دومين ركن و اصل معنوي خانواده مصاحبت با خوبان است

با چه كساني؟ : پيامبر (ص) : من يذكركم الله رؤيته و يزيد في علمكم منطقه و يرغبكم في الآخره عمله

امام سجاد (ع): مجالسه الصالحين داعيه الي الصلاح

رسول خدا (ص) فرمود: مجالست با عالم با عمل  شما را از 5 چيز به 5 چيز مي رساند: 1- از شك به يقين. 2- از ريا به اخلاص. 3- از شوق بي جا به ترس .

4- از كبر به فروتني . 5- از غش به خيرخواهي.

علي (ع): لا يأمن مجالس الاشرار غوائل البلاء

اياكم و مجالسه الموتي. قيل من الموتي؟ قال: كل غني اطغاه غناه.

علي (ع) الآداب ظلل مجدده الادب يغني عن الحسب

امام صادق (ع) فرمود: خمس من لم تکن فيه لم يکن فيه کثيرمستمتع

قيل و ماهي يابن رسول الله قال الدين و العقل و الحياء و حسن الخلق و حسن الادب

امام صادق فرمود: لا يطمعن ذو الکبر في الثناء الحسن و لا للخب في کثره الصديق و لا لشي الادب في الشرف

قال رسول الله (ص)  خمسه في قبورهم و ثوابهم يجري الي ديوانهم (پرونده آنان) من غرس نخلاً  و من حفر بئراً و من بني للله مسجداً و من کتب مصحقاً و من خلف ابناً صالحا

درخت بکارد و چاه آب حفر کند. اقتدا به حضرت علي کرده کسي که براي خدا مسجد بنا کند آثار مسجد به او بهره مي رساند.

بهترين سنگر و مکان براي فعاليتهاي سياسي - اقتصادي - فرهنگي - اجتماعي مسجد است. اتحاد- آشنايي با استعدادهاي مختلف و نيروها - محل تأمين سلامت روح - محل رسيدگي به محرومين - محل نمايش مکتب - محل به صحنه آوردن ضعيفان - محل زيارت خدا - ثواب همه اينها - معمار مساجد تا قيامت مي رسد.

فرزند:  ان استطت ان يکون لک ذريه تثقل الارض بالتسبيح فافعل في المرض يصيب الصبي له کفاره لوالديه .

امام صادق (ع) فرمود: دع ابنک يلعب سبع سنين و الزمه نفسک سبع سنين فان افلح و لا فانه لا خير فيه    اکرموا اولادکم و احسنوا ادابهم يغفر لکم

پدراني که به ترتيب اخلاقي فرزندان توجه نداشتند بي حساب وارد جهنم مي شوند.

تأثير زن در تربيت پدران گمراه و فرزندان خوب - الگو - مصعب بن عمير - محمد بن ابي بکر    نحوه تولد حاج شيح عبدالکريم حائري يزدي.

تربيت فرزند

پوشاندن لباس سپيد هنگام تولد

زمينه سازي ها: آموزش حيات معنوي

حنكوا اولادكم بماء الفرات و بتربه قبر الحسين فان لم يكن فبماء السما.

2- اذان و اقامه: منطق يادگيري نهفته

آواي توحيد نبوت - امامت - شتاب به فلاح و نماز بايد گوش كودك را نوازش دهد و در مغز كودك بنشيند تا كودك حيات را با اين واقعيات شروع و با آنها ختم كند (هنگام مردن كلمه دادن محتضر)

فهم و شهور و درك كودك قوي ونو و پر قدرت است . داستان دختر امريكايي كه هنگام بهوش آمدن سرود مذهبي فرانسوي مي خواند.

اذان و اقامه در لحظات اول تولد و تلقين در دقائق اول مرگ - اثر دارد

آداب ولادت كودك : 1- نام گذاري

2و 3- تراشيدن موي سر و به وزن آن صدقه دادن

4- عقيقه. 5- آغشته كردن سر به زغفران

6- ختنه . 7- خوراندن عقيقه به همسايگان

العقيقه واجبه (امام صادق (ع) (مستحب موكد)

ختنه در روز هفتم ولادت سنت است. (امام كاظم (ع))

نام موثر در فهم و آينده كودك: 1- اولين نيكي اول ما يبر الرجل ولده ان يسميه باسم حسن فليحسن احدكم اسم ولده

روز قيامت به همان نامها خوانده مي شويد.

امر امام صادق به عوض كردن نام دخترم كه او را حمير گذاشته بودم. (راوري)

امام صادق (ع) ان رسول الله كان يغير الاسماء القبيحه في الرجال و البلدان.

امام باقر (ع) اصدق الاسماء ما سمي بالعبوديه و افضلها اسماء الانبياء

امام موسي بن جعفر فرمود: لا يدخل الفقر بيتاً فيه اسم محمد او احمد او علي او الحسن و الحسين او جعفر او طالب او عبدالله او فاطمه من النساء

1 - نامگذاري نيكو: تأثير نام در احياء خوبي ها . نام گذاري اماكن به نام بزرگان تاريخ .

ارزيابي فرهنگها با بررسي نامها به بهترين نامها: هر كس نام محمد, احمد, علي, حسن و حسين , طالب ,فاطمه, در منزل داشته باشد فقير نمي شود.

شخصي نام دختر خود را حميرا گذاشته بود امام صادق(ع) فرمود: نام دخترت را فاطمه بگذار

تغيير در رفتار به خاطر نام: امام صادق(ع) فرمود: نام دخترت چيست؟ گفت: فاطمه فرمود: مواظب باش او را اذيت نكني.

اهميت نامگذاري: براي بعضي خدا نام انتخاب مي كند.

گاهي براي نام گذاري مؤسسات, سرمايه گذاري مي كنند

 : 1- اسم نيكو.

2- يحسن ادبه. 3- يعمله القرآن. 3- يعلمه الکتاب و الرمايه.

5- و لا يرزقه الا طيبا . 6- بر ولدک. 7- يزوجه اذا ادرک .

8- اعان ولده علي بره . و هو ان يعفو عن سئيه و يدعوله فيما بينه و بين الله .

9- اکرموا اولادکم .

10- ادبوا اولادکم علي ثلاث خصال حب نبيکم و حب اهل بيته و قراءه القرآن

11- وادار کردن به نماز و روزه . تربيت اولاد از جهت عبادت

12- ان تعدل بينهم.   نابرابري باعث ايجادحسادت مي شود مانند برادران يوسف

13- دوري از وصيت هاي اشتباه  و بخشش هاي غير عاقلانه و ايجاد تفرقه بين اولاد

اهميت تربيت فرزند و گناه ترك اين امرمهم

شب قدر چهار طايفه بخشيده نمي شوند.

1- شرابخوار ، عاق والدين ،قاطع رحم ، دشمني کننده به مؤمنين

والديني که حقوق فرزندان را رعايت نکنند قاطع رحمند.

1- کاري نکنند که موجب عاق فرزند گردند. مثل واگذاري مسئوليت هاي سنگين که اگر شانه خالي کنند عاق مي شوند.

ايراد زياد گرفتن که موجب ترک ادب فرزند نسبت به پدر و مادر مي شود و موجب عاق مي شود.

ترک محبت به فرزند که موجب عکس العمل مي شود.

1- احترام گيري 2- اغماض و چشم پوشي 3- اطاعت  ناچيز را بپذيرد و دعا كند

آثار منفي عدم رعايت حقوق فرزندان : 1- عاق فرزند. 2- قطع رحم .

اثار قطع رحم ، رزق کم ، عمر کوتاه است هر چند از فقرا باشند.

امام سجاد فرمود: از قاطع رحم بپرهيز که او را در سه جاي قرآن ملعون يافتم - زيان کار ، ملعون ، کور و کر

پيامبر فرمود:  قطع رحم بدترين اعمال بعد از شرک  است

امام صادق فرمود:  قطع رحم هلاک کننده مرد و زائل کننده دين است

 قطع رحم موجب هلاكت دسته جمعي است

شکايت شخصي از پسر عموها نزد امام صادق و مردن همه آنها در اثر وبا

رحمت خدا را مي برد قاطع رحم بوي بهشت را نمي شنود.

قاطع رحم دعايش مستجاب نمي شود.

2- نفقه فرزند  به عهده پدر است لذا بايد از راه حلال باشد.

در خور شأن و نيازهاي فرزند باشد. بنابراين لازمه وجوب نفقه کنار گذاشتن تنبلي و کسالت و وجوب سعي و تلاش براي اداره زندگي است

2- آموزش و پرورش ديني فرزند : آموزش احکام، تعليم قرآن، محبت به اهل بيت. عبادت ،هر چند که منجر به زدن گردد.

با علم يا  احتمال اثر در صورتي كه مفسده نباشد. ولي اصرار باشد.

امر به معروف و پرهيز دادن از ترک معروف با قلب، زبان، جوارح

 ادامه دارد......